سینمای سه بعدی

سینمای 3 بعدی:

 عنوانش آنقدر جذاب  هست که یکبار امتحانش کنی. اگر کمی سطح توقعاتت را با موقعیت ژئوپلتیک منطقه تنظیم کنی تصاویر آنقدر زنده به نظر می رسد که تمام مغز و  سیستم عصبی و ادراک فضایی و روح و روان و ... گول می خورند ! حقیقت مجازی  است دیگر، یک چیزی مثل فیلم ماتریکس!

دید سه بعدی ادراکی پیچیده در مغز است که از درک همزمان تصاویر دو چشم که اندکی با هم متفاوتند ایجاد می شود . دید سه بعدی یا دید بعد در کنار دید رنگی تجربه ای بدیع و بی بدیل در ادراک ما از جهان اطراف برایمان فراهم کرده است لیکن آنقدر برایمان عادی و بدیهی شده که از آن غافلیم .

یک آزمایش ساده : نقطه ای روی صفحه کاغذ روبروی خود در نظر بگیرید . انگشت اشاره خود را از بالا به شکل عمودی درست روی آن نقطه بگذارید . حالا لطفاً این کار را در حالیکه یک چشم خود را بسته اید تکرار کنید . اگر دید بعد شما ایرادی نداشته باشد با این آزمایش متوجه تاثیر دید بعد در قضاوتتان از محیط اطراف می شوید. 

اما بی حاشیه دیگری به دید 3 بعدی بپردازیم . برای القای دید سه بعدی کافیست 2 تصویر را که اندکی از نظر زاویه دید تفاوت دارند (که به آن اختلاف منظر یا پارالاکس میگوییم ) برای چشم ها به شکل جداگانه ارائه نمائیم. نتیجه همان ادراک مغزی یک تصویر واحد و احساس دید سه بعدی خواهد بود. به همین سادگی!

روشهای رایج اینکار عبارتند از

1_ عینک های آنا گلیف ( دو رنگی)

وقتی تصویر دو تایی را که دو رنگ متفاوت (سبز و قرمز ) دارد با عینک دارای فیلتر های رنگی سبز و قرمز نگاه کنیم نتیجه القای دید سه بعدی است. چون هر چشم فقط یک تصویر  را که دیگری قادر به دیدنش نیست می بیند. فیلتر قرمز تصویر سبز را خاکستری می بیند وتصویر قرمز رنگ را ناپدید میکند و  برعکس این قضیه در مورد فیلتر سبز. از این روش در سینماهای 3 بعدی قدیمی استفاده می شود و هر چند تولید آن ارزان است اما کیفیت خوبی ندارد .

نمونه یک تصور آناگلیف (دو رنگ)

2_ عینک های پلاریزه ( سه بعدی از نوع منفعل):

ابتدا تعریفی از پلاریزاسیون یا یک سویه سازی ارائه کنیم . پرتوی نور عمود بر جهت تابش خود در تمام جهات حرکت لرزشی دارد. پلاریزاسیون یعنی جهات مختلف این حرکت را غیر از یک جهت خاص حذف کنیم. این کار توسط فیلتر های پلاریزه کننده انجام پذیر است .دو نوع پلاریزاسیون در تکنو لوژی سه بعدی استفاده می شود . نوع خطی و نوع چرخشی.

مقایسه عینک پلاریزه با نرده چوبی برای درک بهتر عملکرد آن

در نوع خطی جهت پلاریزاسیون ثابت و در یک محور خاص است که باعث کاهش شدت نور می شود .نمونه ملموس آن هم عینکهای آفتابیست که نحت عنوان پلاریزه به فروش میرسد. در سینمای سه بعدی (که پرده نمایش آنها برای بازتابش نور پلاریزه باید براق و معمولاً از جنس آلومینیوم باشد) دو تصویر پلاریزه مجزا با دو محور پلاریزه عمود بر هم نمایش داده می شود. عینک پلاریزه شما هم دو محور پلاریزه عمود بر هم دارد . نتیجه اینکه چشم راست شما فقط تصویر مربوط به خودش را می بیند و فیلتر این چشم به تصویر اختصاصی چشم چپ اجازه عبور نمی دهد و برعکس. پس هر چشم تصویری مجزا می بیند و درک سه بعدی ماحصل کار است . برای ایجاد تصاویر مجزا برای چشمها در سینما ترکیبی از دو پروژکتور معمولا مورد استفاده قرار می گیرد . یا اگر سرعت نمایش دستگاه بالاتر باشد یک تصویر با پلاریزاسیون مخصوص چشم راست و تصویر بعدی با پلاریزاسیون برعکس در فریم بعدی نمایش داه می شود . در پروژکتور های با رزولوشن (دقت تصویر) بالاتر هر دو تصویر قابلیت پخش همزمان دارند.در تلویزیون های سه بعدی که با سیستم پلاریزه کار می کنند یک خط از نقاط تشکیل دهنده تصویر را برای چشم راست و خط بعدی را برای چشم چپ ارسال می کنند و همین طور این نمایش یک در میان خطوط باریک مثل پود های پارچه ادامه می یابد تا کل تصویر ساخته شود . البته در این روش سه بعدی سازی، شفافیت و رزولوشن تصویر از حد HD به معمولی و استاندارد تقلیل می یابد اما ارزانی و سبکی عینک های مخصوص آن برتری اش محسوب می گردد.

در پلاریزاسیون خطی اگر سر خود را اندکی کج کنیم به دلیل به هم خوردن محور پلاریزاسیون عینک و تصویر تلویزیون یا پرده سینما ، دید سه بعدی به هم می خورد . برای حل این مشکل از سیستم پلاریزاسیون چرخشی کمک می گیرند . در این نوع پلاریزاسیون (چرخشی) پرتو نور پلاریزه شده حرکت لرزشی یک سویه ولی دوار دارد. این حرکت وقتی پرتوی نور به به سمت ما می آید در جهت یا خلاف جهت عقربه های ساعت خواهد بود. به علت ماهیت چرخشی نور پلاریزه در این تکنیک اندک کج کردن سر باعث از بین رفتن تصویر سه بعدی نمی شود.

بجز از دست دادن تصویر سه بعدی سردرد ناشی از کج کردن سر در نوع خطی به دلیل درگیر شدن و فشار روی عضلات خارجی چشمی و تحریک حرکت ناخواسته چرخشی چشم بیشتر دیده می شود.

نحوه انتشار یک پرتو نور پلاریزه چرخشی

3- عینک های دارای پلک فعال Active shutter ( سه بعدی از نوع فعال)

در این نوع سه بعدی سازی که بیشتر برای تلویزیون خانگی مورد استفاده قرار می گیرد ، صفحه نمایش با سرعت 100 بار در ثانیه متناوباٌ یکبار تصویر مربوط به چشم راست و بعد چشم چپ را نشان می دهد . کار جداسازی تصویر چپ و راست هم بر عهده "عینک پلک فعال" است . یک سیگنال ارسالی از تلویزیون به عینک می گوید که چه زمان باید جلوی چشم راست را بپوشاند یعنی درست در زمانی که تصویر مربوط به چشم چپ نمایش داده می شود سیگنال ارسالی از تلویزیون باعث تیره شدن عدسی چشم راست می شود و بر عکس . این کار  در کسری از ثانیه انجام میشود و شما بسته شدن تصویر یک چشم را احساس نمی کنید. این عینک ها از تکنولوژی کریستال مایع استفاده می کنند این کریستال مایع می تواند در لحظه مناسب به سرعت شفاف یا مات گردد. این سرعت 50 تا 100 بار در ثانیه (هرتز) و مساوی با نرخ تجدید تصویر صفحه تلویزیون است . این روش گران است و عینک حجیم وسنگین با نیاز به باطری یا شارژ مجدد لازم دارد . کج کردن سر هم فقط وقتی زیاد باشد  باعث به هم خوردن تصویر سه بعدی می شود.

4_صفحه ایجاد کننده اختلاف منظر  (Parallax barrier)

در موبایلهایی که تصویر سه بعدی و بدون نیاز به عینک نشان می دهند  از این تکنولوژی استفاده می شود . این صفحه نمایش که باز هم از کریستال مایع استفاده می کند، طوری طراحی شده که اگر در جای صحیح و درست بر خط عمود منصف چشم ها قرار گیرد ، تصویر مربوط به چشم راست فقط برای این چشم قابل دیدن خواهد بود و بر عکس.

عکسی که توسط دوربین دو تایی این موبایل گرفته می شود با این تکنیک به شکل جداگانه برای هر چشم نمایش داده می شود و حاصل پدیده درک سه بعدی است. محدودیت این روش این است که همزمان دو نفر با هم نمی توانند از آن استفاده کنند. پس فقط در صفحات کوچک مثل موبایل یا کنسولهای بازی دستی قابل استفاده هستند. (فکرش را بکنید چند میلیون پول تلویزیونی  را بدهید که فقط یک نفر در خانه بتواند از سه بعدی دیدنش لذت ببرد!)

آیا دیدن تصاویر 3 بعدی برای چشم ضرر دارد؟

در یک کلام نه .اما اگر سیستم بینایی مشکلی داشته باشد تحمل ای مساله برایش دشوار خواهد بود  و سر درد و خستگی چشمها متعاقب استفاده ازتصاویر 3 بعدی  ایجاد می گردد.البته درصورت وجود مشکل می توان جهت حل آن اقدام کرد .بررسی سلامت سیستم بینایی ازنظر وجود عیوب انکساری اصلاح نشده  و هماهنگی سیستم تقارب و تطابق چشم (وجود انحرافات مخفی در چشمها)از این جمله است.

کدام سیستم ایجاد تصاویر 3 بعدی برتر است؟

حقیقت این است که هر روش مزایا و معایب خود را دارد .عینکهای دارای سیستم پلک فعال گران و سنگین است و ممکن است پدیده کرکره ای دیدن ایجاد  مزاحمت کند.عینکهای پلاریزه هر چند ارزانتر و سبکتراست اما در نوع خطی باید مستقیم مقابل صفحه نمایش بنشینید تا تصویر 3 بعدی از دست نرود. بهترین کار امتحان سیستمی است که قصد خرید آنرا دارید .نکته اینکه گاهی کمپانی های مختلف سیستمی گرانتر را مثلا با نرخ تجدید صفحه نمایش 400 هرتز پیشنهاد می کنند که عملا سیستم بینایی ما از درک تفاوت آن با مدل پایین تر عاجز است. پس این خرج اضافه عایدی ملموسی برایتان نخواهد داشت.